Maaş Hesaplamak
Net ve brüt maaş hesaplamaya geçmeden önce, maaş nedir, brüt ve net maaş nedir gibi konuları bilmemiz gereklidir. Maaş, bir işveren tarafından çalışanlara yaptıkları iş karşılığında yapılan düzenli ödemedir. Sabit aralıklarla, genellikle aylık olarak ödenir ve yıllık toplam olarak ifade edilir.
Maaşlar genellikle aynı sektör ve bölgede benzer pozisyonlardaki diğer çalışanların ne kadar kazandığı karşılaştırılarak belirlenir. Pek çok ülkede, kaynakların arzı ve talebi maaşın değerlendirilmesinde önemli bir rol oynar.
Maaş Nedir?
Maaş, bir işverenin bir çalışana aylık olarak veya yıllık olarak ifade edilen, ancak en çok aylık olarak, özellikle beyaz yakalı çalışanlara, yöneticilere, direktörlere ve profesyonellere yapılan düzenli para ödemesidir. Maaşlı bir çalışana her ay sabit bir miktarda para ödenir. Kazançları genel olarak ücretli tatiller ve resmi tatiller, genel kapsamı olmayan ülkelerde sağlık sigortası ve diğer yardımlarla desteklenir. Çoğu büyük işveren, hiyerarşi ve hizmet edilen zamanla bağlantılı olan ödeme oranları düzeyine ve maaş aralıklarına sahiptir.
Maaş Oranlarını Ne Belirler?
Arz ve talep dışında maaşlar gelenek ve yasalarla belirlenir. Örneğin ABD’de ücret seviyeleri esas olarak arz ve talepten etkilenirken, Japonya’da kıdem, sosyal yapı ve gelenek daha büyük bir rol oynar. Pazar güçlerinin baskın bir rol aldığı ülkelerde bile, araştırmalar cinsiyet ve ırka dayalı olarak yapılan işler için parasal ödemenin nasıl düzenlendiği hakkında hala farklılıklar olduğunu göstermiştir. Erkekler, kadınlardan daha çok kazanma eğilimindedir ve beyaz yakalıların ortalama gelirleri daha yüksektir.
Ülkemize baktığımızda ise yasalar gereği, hiçbir maaş asgari ücretin altında olamaz. Örneğin 4000 TL Maaşla çalışan kişinin bir saatlik ücreti 4000 / 30 /7.5 = 17,7 TL olarak hesaplanır.
Maaş ve Ücret Arasındaki Fark
Maaş ve ücret genelde birbirinin yerine kullanılabilir, birçok bağlamda anlamları da aynıdır ama her zaman değil. Maaş, haftalık veya aylık olarak değişmez. Yıllık olarak hesaplanır ve 12’ye bölünerek her ay ödenir.
Ücretler ise, o hafta, on beş gün ya da ayda çalışılan saat sayısına göre hesaplanır. İşverenler, çalışan maaşlarını haftalık, 15 günde bir ya da aylık olarak öder ve alınan ücret çalışanın kaç saat çalıştığına bağlıdır. Maaşlarda durum böyle değildir. Maaşlı bir çalışanın aylık geliri her zaman aynıdır sadece yani yılın Ocak ayında maaş zammı eklenerek yeni maaş belli olur.
Ayrıca kariyer yükselmesi de maaş artışına neden olmaktadır. Bu yüzden insanlar çalışma hayatında aktif bir rol oynamaktadır. Bununla birlikte maaş sistemi hakkında bilgisi olmayanlar, brüt maaş ve net maaş (eve götürme maaşı) arasındaki farkı hala bilememektedir.
Brüt Maaş Nedir?
Hizmetleri için ödeme yapılan çalışanlara şirkete maliyeti olarak brüt maaş sunulur. Şirkete maliyet, şirketin belirli bir yıl için bir çalışana katlanmak zorunda kalacağı tutardır. Ancak burada bilinmesi gereken bir nokta vardır ki, şirkete maliyeti bir kişinin eve götüreceği para miktarına eşit değildir.
Brüt maaş, herhangi bir kesinti yapılmadan önceki aylık veya yıllık maaştır. İşveren size maaşınızın 4500 TL olacağını mı söyledi, bu maaş brüt maaştır.
Maaşlar için bir maaş bordosu düzenlenir. Maaş bordrosu, işverenin işçiye yaptığı iş karşılığında yaptığı ödemeyi, bütün vergi ve kesintilerle gösteren belgedir. Bir işçinin bordrosunda şu ücret ve kesintiler yer almaktadır.
- Sigortalının brüt ücreti- Aylık, haftalık, günlük, saatlik ya da parça başı
- Hafta tatili ücreti
- Varsa fazla mesai ücreti
- Bayram veya genel tatil ücretleri
- Sigorta işçi primi ve kesintisi
- Sakatlık, askerlik borçlanması ve doğum gibi durumlardan kaynaklanan indirimler,
- Gelir vergisi
- Damga vergisi
- Nafaka, avans, icra ve ayni kesintileri
- Ödenen net ücret
Brüt maaş, temel ücret, çıplak ücret, asıl ücret olarak da bilinir. Brüt maaş, işverenin işçi ile yapacağı toplu iş sözleşmesi sırasında yani işçinin işe alımı sırasında beyan ettiği ücrettir. Bordro üzerindeki asıl ücrettir. Brüt maaşı, net maaştan ayıran durum, vergi ve SGK kesintileridir. Brüt maaş, çalışanın eline geçmesi gereken ücreti değil, çalışan işçinin hak ettiği toplam kazançtır.
Net Maaş Nedir?
Net maaş, çalışanın evine götürdüğü yani vergi ve SGK gibi kesintilerden sonra ele kalan paradır. Yani çalışan kişinin eline geçen paradır. Bir örnek verecek olursak, 2021 yılı için asgari ücret tutarı brüt olarak 3.577,50 TL olarak belirlenirken, net maaş ise 2.825,90 TL olarak belirlenmiştir. Yani 2021 yılında bir çalışan her ay 2.825,90 TL maaş almaktadır. Görüleceği üzere net maaş brüt maaştan daha düşüktür. Net maaştan hiçbir şekilde kesinti yapılmaz.
Brüt Maaş ve Net Maaş Arasındaki Farklar
Brüt maaş ile net maaş arasındaki en önemli fark, brüt maaşın kesintilerden önce bildirilen, net maaşın ise kesintilerden sonra ele geçen para olmasıdır. Brüt maaş tüm ödenek ve yardımların toplanmasından sonra ancak herhangi bir vergi düşülmeden önce elde edilen rakamdır. Yıllık brüt geliriniz ve brüt aylık geliriniz her zaman net gelirinizden daha büyük olacaktır.
Bir işletmedeki çalışanların yıl içindeki kazancı arttıkça, buna bağlı olarak ödemek zorunda oldukları vergi de artacaktır. Bu da maaşta azalma olacağı anlamına gelir. Bu azalmayı engellemek için yapılacak olan tek şey, maaş anlaşması yaparken net maaş sisteminden yararlanmak olmalıdır ancak işveren bunu kabul etmeyebilir.
Brütten Nete, Netten Brüte Maaş Hesabı
Brüt maaş ve net maaş arasındaki farklılıklar, SGK primi, damga ve gelir vergisi gibi vergiler, yapılan askerlik borçlanması,sakatlık ödemesi gibi indirimler gibi değişken durumlara bağlıdır. Özellikle net bir maaş hesabı yapmak için indirim oranlarının ve vergi kesinti yüzdelerinin bilinmesi gereklidir. Her işçi ya da personel için çalışma durumlarına göre bordrolar aylık hazırlandığından, tam sonuç hakkında bilginiz olmayabilir.
4000 TL Brüt maaşı olan bir personel için 2021 Mart ayı için bir hesaplama yapalım:
- 560,00 TL SGK primi
- 40,00 TL İşsizlik sigortası
- 36,60 TL Damga vergisi
- 268,31 TL AGİ (Asgari Geçim İndirimi)
- 510,00 TL Vergi – Ağustos ayından itibaren artış gösterecek
Net ücret: 2.859,64 TL
Toplam ele geçen: 3.127,95 TL
Bir işçinin işverene maliyeti 4.900,00 TL’dir.
Net maaş = Kesintiler toplamı – Brüt maaş olarak hesaplanır.
Bununla birlikte, ikramiyeler de dâhil olmak üzere işvereninizden başka gelir elde etme şansınız da vardır. Maaşınızın yanı sıra ikramiye de aldıysanız, brüt maaş tutarınızı hesaplarken vergilerden önce aldığınız tutarın tamamını ikramiye olarak dâhil etmeniz gerekecektir.
Saatlik Ücretli Çalışanlar için Brüt Maaş Hesaplaması
İşyerinizden saatlik ücret alıyorsanız ve yılda kaç saat çalışacağınızdan emin değilseniz, brüt gelirinizi yılsonunda hesaplamak daha kolay olacaktır. Son maaş ekstrenizi aldıktan sonra, o yıl boyunca yaptığınız brüt kazancınızın tamamını bulabilirsiniz.
Bununla birlikte, işvereninizden düzenli ve garantili saatler alırsanız, haftalık, aylık ya da yıllık brüt gelirinizi kolay bir şekilde hesaplayabilirsiniz. Her hafta aldığınız saat sayısını, bir saatte kazandığınız toplam miktarla çarpmanız yeterlidir.
Sonuç olarak, brüt ve net maaş tanımlarına bakacak olursak; brüt maaş, işçinin bordosunda görülen sigorta, kesinti ve vergilerin de dâhil olduğu, işveren tarafından maaş olarak ödenen toplam tutardır. Net maaş ise SGK primi, gelir vergisi ve damga vergisi gibi kesintilerden sonra çalışanın eline geçen net miktardır.
